Kościół

Historia kościoła i klasztoru

W 1428 roku kościół i klasztor zostały spalone przez husytów. Wtedy też miała miejsce męczeńska śmierć trzech dominikanów, których kości znajdują się w kościele. W 1445 roku król czeski Władysław rozpoczął odbudowę klasztoru, nieco wcześniej odbudowano kościół. Okres ten był dla ząbkowickich dominikanów szczególnie pomyślny, ponieważ w 1455 roku szczególną pieczę nad klasztorem objął sam król czeski i węgierski Władysław. W 1515 roku nastąpiła gruntowna przebudowa klasztoru.

W 1536 roku umiera książę Karol. Jego czterej synowie przechodzą na protestantyzm. Skutkiem tego było zamknięcie klasztoru w 1541 roku. W tym czasie w klasztorze zamieszkiwało jeszcze dwóch ojców dominikanów (w 1534 roku było ich ośmiu). Rada miejska zamieniła klasztorną piekarnię na stajnie, a cele na izby czeladne. Kościół został zamknięty. Magistrat nakazał uprzątnięcie świątyni i przystosowanie jej do odprawiania nabożeństw ewangelickich. Pierwsze nabożeństwo ewangelickie odprawił w kościele diakon Marcin Hennig dnia 28 października 1546 roku. W 1586 roku do kościoła zakupiono organy.

W 1626 roku po zwycięstwie w wojnie 30 – letniej cesarz Ferdynand II zażądał zwrócenia katolikom wszystkich zabranych im przez protestantów dóbr i majątków. W 1629 roku jezuita Hölzel – nowy katolicki proboszcz, przejął klasztor i obsadził go na nowo trzema dominikanami. Trzy lata później w klasztorze wybuchł groźny pożar, który zniszczył zabudowania. W 1639 roku klasztor zostaje częściowo odbudowany, jednak prawdziwa odbudowa zniszczonych ogniem budynków rozpoczęła się dopiero w 1655 roku za czasów przeora ojca Remigiusza.

Prace wykonane podczas przebudowy kościoła i klasztoru w latach 1655-87 okazały się  nietrwałe, ponieważ rok po zakończeniu prac, dokładnie zaś 16 sierpnia 1688 roku zawaliła się przednia część kościoła. Kolejna przebudowa po zawaleniu ściany znów ciągnęła się bardzo długo, rozpoczęła się rok po katastrofie i trwała aż do 1701 roku. Nowa wieża została wybudowana dopiero w 1714 roku. W 1724 roku kościół otrzymał dwa nowe dzwony.

Trzęsienie ziemi które wystąpiło o północy 27 stycznia 1737 roku uszkodziło wieżę i sklepienie kościoła, na skutek czego niedawno wybudowaną wieżę trzeba było rozebrać. Odbudowano ją rok później. Nowy ołtarz główny stanął w kościele w 1743 roku. Niestety 35 lat później, dokładnie zaś 30 lipca 1778 roku, ołtarz został w znacznym stopniu uszkodzony na skutek uderzenia pioruna.

Kasata zakonu i czasy protestanckie

W 1810 roku król pruski Fryderyk Wilhelm III wydał edykt na mocy którego na terenie Prus zostały skasowane wszystkie klasztory z wyjątkiem tych, które zajmowały się pielęgnacją chorych i opieką nad sierotami. Nakaz kasaty dotknął także ząbkowickich dominikanów. Początkowo ojcom zostawiono kościół, w którym były odprawiane nabożeństwa, pozwolono im również tymczasowo mieszkać w budynkach klasztornych. Zakonnicy częściowo zostali przeniesieni do klasztorów za granicą, częściowo z racji podeszłego wieku odesłani na emeryturę. Ostatni mnich zmarł w 1816 roku.

Kościół został całkowice przejęty przez ewangelików 16 października 1815 roku. Z wnętrza świątyni usunięto wszystkie ruchome rzeczy oraz rozbito ołtarze. Klasztor został przebudowany na mieszkanie pastora, kantora, kościelnego oraz pomieszczenia szkoły ewangelickiej. W 1832 roku wybudowano nową wieżę, nowy dach oraz ufundowano nowe dzwony. Zakrystia oraz chrzcielnica pochodzą z 1865 roku. W 1894 roku zakupiono nowe organy.

Figury świętych dominikańskich, które stały na placu przed kościołem, zakupiła gmina katolicka i ustawiła przed szkoła katolicką w Sadlnie, gdzie stały do około 2000 roku. Po zdewastowaniu figur przeniesiono je do ząbkowickiej Izby Pamiątek Regionalnych.

Podczas I wojny światowej zabrane zostały dzwony, nowe ufundowano w 1925 roku.  W 1926 roku rozpoczęto generalny remont świątyni. Obiekt był użytkowany przez gminę protestancką do końca II wojny światowej.

W 1946 roku klasztor i kościół podominikański przejęły siostry Franciszkanki Najświętszego Sakramentu przybyłe ze Lwowa.